Στις 26 Νοεμβρίου 1943 οι Ναζί κατακτητές εκτέλεσαν στη περιοχή Μονοδέντρι, που βρίσκεται στον δρόμο που συνδέει την Τρίπολη με τη Σπάρτη, 118 πατριώτες αγωνιστές.
Με την βοήθεια συντρόφων και συντροφισσών από τη Σπάρτη βρήκαμε στο παρακάτω blogspot https://spartaarchitecture.blogspot.com/2020/11/26-118-1943.html κάποια σπάνια βίντεο από το τοπικό κανάλι της Σπάρτης ΣΠΑΡΤΗ – TV τον Νοέμβρη του 1993 με επιμέλεια από την Μαντώ Συνοδινού καθώς και οι 4 πρώτες φωτογραφίες που παρατίθενται παρακάτω. Τα βίντεο αυτά περιέχουν μαρτυρίες συγγενών των εκτελεσμένων καθώς και αυτόπτων μαρτύρων της εκτέλεσης.
Οι ήρωες αυτοί αγωνιστές οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ήταν μέλη του ΕΑΜ Λακωνίας, εκτελέστηκαν απο τα ανθρωποειδή σαν αντίποινα για την επίθεση των ανταρτών του ΕΛΑΣ, που συνέβη στις 25 Νοέμβρη 1943 στο ίδιο μέρος. Συγκεκριμένα οι Ελασίτες αντάρτες υπό τους Παρασκευά Λεβεντάκη και Θεόδωρο Πρεκεζέ είχαν στήσει ενέδρα στο Μονοδέντρι, έχοντας την πληροφορία ότι στέλνονταν από την Αθήνα ένας λόχος ΄΄γερμανοτσολιάδες ΄΄ για εγκατάσταση στη Σπάρτη. Τελικά το απόγευμα τη 25ης φάνηκαν 4 στρατιωτικά αυτοκίνητα που κατέβαιναν από την Αρκαδία, οι αντάρτες επιτέθηκαν στην φάλαγγα των αυτοκινήτων με αποτέλεσμα το θάνατο 18 Γερμανών από τους οποίους τρεις ήταν αξιωματικοί. Τα ανθρωποειδή την επόμενη μέρα μετέφεραν στο σημείο, από τις φυλακές της Τρίπολης όπου κρατούνταν, 118 Λάκωνες αγωνιστές και τους εκτέλεσαν. Οι περισσότεροι από τους εκτελεσθέντες είχαν συλληφθεί πρόσφατα στην πόλη της Σπάρτης και ήταν από τα πιο επιφανή στελέχη της τοπικής κοινωνίας που είχαν βέβαια επιπέσει σε ένα ΄΄μεγάλο σφάλμα ΄΄είχαν προσχωρήσει στο ΕΑΜ και αγωνίζονταν για την ελευθερία και για να γίνει ο λαός ΄΄νοικοκύρης στον τόπο του΄΄.
Στα παρακάτω βίντεο παρουσιάζεται και η στιγμή της σύλληψης του Γεωργίου Γιατράκου , σημαίνον στελέχος της Λακωνικής κοινωνίας , γόνου της ιστορικής οικογένειας των Γιατράκων της Μάνης που ήταν οπλαρχηγοί του 1821. Ο Γιατράκος ήταν μέλος της νομαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ Λακωνίας. Μάλιστα στο βιβλίο του Κώστα Βουγιουκλάκη ΄΄Η Εθνική αντίσταση στη Λακωνία ΄΄ αναφέρεται πως ο Γιατράκος μαζί με τον δικηγόρο Κοσμά Αναστασόπουλου καθόρισε τον ΄΄οργανισμό λειτουργίας ΄΄ της λαϊκής δικαιοσύνης στη Λακωνία το 1943 σε σύσκεψη Εαμιτών δικηγόρων στη Μαγούλα της Σπάρτης. Από την περιγραφή των συγγενών για τις συλλήψεις εντυπωσιάζει η περιγραφή των μασκοφόρων Ελλήνων ρουφιάνων των Γερμανών ενώ συγκλονιστικό είναι επίσης και το διάβασμα ενός από τα τελευταία γράμματα του Γιατράκου από την φυλακή στο οποίο προβλέπει την επανάσταση που θα έρθει, εκφράζοντας την επιθυμία να ζήσει και να συμμετέχει σε αυτή.
Από τη σπίθα στη φλόγα 